Auteur: Joost Kahmann

De lelie, met name de grootbloemige die heerlijk geurt, is bij uitstek een bloem die geassocieerd wordt met de moeder van Jezus: Maria. Dat geldt ook voor de roos. Het zijn beide fraaie bloemen die mensen de eeuwen door bekoord hebben.

De roos wordt een beeld van de liefde, witte rozen verwijzen naar een zuivere liefde, rode naar de hartstocht. In het boek Jezus Sirach wordt verwezen naar rozentuinen in Jericho. In de bijbel word de roos ook gebruikt als verwijzing naar jonge vrouwen. In dat opzicht staat in het Hooglied 2,1 : ‘Ik ben een roos van Saron’. Het dienstmeisje dat genoemd wordt in Handelingen 12:13 heet Rode, wat ro0s betekent.
Maria wordt wel beschouwd als ‘roos zonder doornen’. Rogier van der Weyden laat de doornen bij een rozenstruik die hij naast Maria schildert, weg in het zogenaamde \Isenheimer Altar’

De lelie wordt door haar schoonheid gebruikt in een vergelijking over bezorgdheid: ‘Kijk naar de lelies op het veld hoe zij groeien, zij werken niet en spinnen niet, en toch zijn ze mooier dan de heerlijkheid waarmee Salomo zich bekleedde’ (Matteüs 6,28; Lucas 12,27). Met de lelies van het veld wordt niet een speciale bloem bedoeld, maar men gaat er tegenwoordig vanuit dat het een allerlei fraaie bloemen kunnen zijn waaronder bijvoorbeeld de prachtige rode anemonen die in het voorjaar hele velden in het land van de bijbel kleuren.

De lelie en de roos komen vaak op afbeelding in relatie tot Maria voor. Op 15 augustus viert de katholiek kerk dat Maria toen zij stierf teruggekeerd is naar’ de Vader in de hemel’.

De Jacobsladder draagt de naam van ‘vader Jacob ‘ in het eerste , oude testament. Jacob had een droom: en zag een ladder die op de aarde stond en waarvan de top tot in de hemel reikte. Langs die ladder stegen Gods engelen op en daalden neer’ (Genesis 28,12)

De bladeren van de plant lijken op ladders en de hemelsblauwe bloemen beginnen van boven naar beneden te bloeien. Zo kreeg deze plant haar naam. Cauruleus betekent in het latijn (hemels) blauw.

Inmiddels zijn er ook witte en roze variëteiten.

Sint-Janskruid (Hypericum perforatum)

Veel geneeskrachtige kruiden die in juni, begin juli bloeien, dragen als volksnaam Sint Janskruid. De Roomse kamille die met name in boerentuinen voorkomt, ook wel moederkruid genaamd is daar ook een voorbeeld van. De echte kamille is nog steeds een geliefd huismiddel bij kiespijn.

Het echte Sint-Janskruid (Hypericum perforatum) herinnert aan Johannes de Doper. De bloemknoppen geven bij het stuk wrijven een rood sap af, een herinnering aan het bloed dat bij zijn onthoofding vloeide.

De blaadjes lijken – als je ze tegen het licht houdt – vele kleine gaatjes te hebben. Een legende vertelt hoe de duivel eindeloos geprobeerd heeft met zijn scherpe klauwen de geneeskracht van dit kruid te breken. De volksnaam “jaag den duivel” herinnert aan het gebruik om Sint-Janskruid, samen met allerlei andere kruiden in de vorm van een krans of een bundel, op allerlei plaatsen te hangen zoals staldeuren en zelfs schoollokalen, om het kwaad te weren.

Het kruid werd beschouwd als een heilig kruid om het kwade te weren. Sint-Jan is een verwijzing naar Johannes de Doper. Deze voorloper en wegbereider van Jezus, wordt zes maanden voor de geboorte van Jezus (zie Lucas 1, 26-28) herdacht. Omdat de geboortedatum niet bekend is, werd die bepaald door een bijbeltekst uit Johannes 3, 30 die zegt : “Hij moet groter worden, en ik kleiner”. Rond  24 juni neemt de zon in kracht af om rond 24 december weer met kracht de aarde te verlichten. Zo ervaren wij dat op het Noordelijke halfrond, waar ook het geboorteverhaal van Jezus ontstond.

Sint-Janskruid, vaak samen met ander kruiden gebundeld in een Sint-Janstros, wordt nog steeds als ritueel kruid gebruikt. Ook worden er kransen van gemaakt.

Gebruik het verse kruid niet rechtstreeks in voedsel of drank. Het bevat stoffen die voor de huid, blootgesteld aan zonlicht, nadelig zijn. Gedroogd kan het wel gebruikt worden, bijvoorbeeld in thee. Of maak een Sint-Janskruidwijn samen met citroenmelisse.

Sint-Jansolie is een huismiddel bij wondjes. Er zijn nog steeds kloosters waar men Sint-Jansolie bereidt door de bloemen en bloemknoppen in olie enige tijd te laten staan. De olie krijgt een rode kleur. Als wondmiddel wordt het toegepast. Zorg dan er wel voor dat de wond de huid niet aan zonlicht wordt blootgesteld: er gaat een verbrandende werking van uit!

De latijnse naam margriet betekent “parel”. Ze is een parel tussen de grassen. Parels fascineren door hun schoonheid.

In de tijd van het Matteüsevangelie zijn parels kostbare juwelen. Hij gebruikt het beeld van de parel in vergelijking met het koninkrijk: “Het gaat met het koninkrijk der hemelen als met een schat, in de akker verborgen. Toen iemand hem vond, verborg hij hem, en van blijdschap ging hij alles verkopen wat hij bezat en kocht hij die akker. Ook gaat het met het koninkrijk der hemelen als met een koopman op zoek naar mooie parels. Toen hij één kostbare parel gevonden had, ging hij alles verkopen wat hij had en kocht hij haar.
(Matteüs 13,44-45)

De wilde margriet is in juli over haar hoogtepunt van bloeien heen, maar de tuinmargrieten bloeien in alle eenvoud stil door.