Dorpsakker De Parel is een ecologische moes– en pluktuin aan de rand van Amerongen. Het is een plek waar mensen elkaar ontmoeten, aandacht voor elkaar en voor de tuin hebben, samen werken, genieten en delen in de opbrengst van het land. Lees meer
nuts tuinen
Een moestuin maken
Rijkdom
Verscholen in de aarde.
Zaden en knollen
groeien van binnenuit,
wortelend op zoek naar water,
brengen zij hun waarde
aan het licht
en laten zich
oogsten en delen.
Lijf en ziel
worden gevoed.
Beschikbare grond bij een kerk of elders in eigendom kan ook voedsel produceren voor de buurt, de regio of andere diaconale doelen zoals de voedselbank. Ga uit van de grondsoort (zand, klei). Bedenk van te voren en of er behoefte is aan vooral verse groene groenten zoals sla, andijvie, spinazie, raapstelen, snijbiet), of dat de groenten een paar dagen langer na de oogst vers kunnen blijven zoals boontjes, en prei, of nog langer zoals aardappelen bietjes, droogbonen, spruiten, uien, wortelen.
Droogbonen en erwten zoals Kapucijners, zijn goede vleesvervangers, ook dat kan een doel zijn. Stel aan de hand daarvan een plantplan op en een schema voor de wisselteelt. Gebruik geen bestrijdingsmiddelen, maar maak gebruik van rijenteelt waarin planten elkaar versterken. Zorg dat de grond niet uitdroogt maar bedekt blijft. De principes van perma-cultuur kunnen daarbij helpen.
Bijbelse moestuin
Groenten die reeds in de tijd van de Bijbel gekweekt werden, zijn onder meer:
- ui, knoflook, sjalot, prei (Numeri 11,5)
- bonen (2 Samuël 17,27-39)
- erwten, kikkererwten
- linzen (Genesis 25,34)
- komkommertuin (Jesaja 1,8), meloen kalebas
Tradities
- 25 april Marcus-evangelist
Sinte Merc,
plant uw bonen
en gaat naar de kerk. - 15 juni St. Vitus
Sint-Veit is de beste tijd
voor het zaaien van boekweit. - 24 juni St. Jan – Johannes de Doper
Na Sint Jan worden geen asperges meer gestoken en rabarber geplukt.
Met Sint-Jan,
nieuwe aardappelen in de pan.Plant men kool in mei,
Ze worden zo groot als een ei,
plant men kool met Sint Jan,
ze worden zo groot als een wan. - 29 juni Petrus en Paulus (P&P)
Op deze dag was het in kloosters gewoonte om peultjes met peentjes (P&P) te eten. - 25 juli Jacobus (apostel)
Tegen Sint Jacob verdwijnt alle nood:
hij schaft ons aardappelen en vers brood.
Rond deze dag wordt de eerste winterrogge weer geoogst en is er dus weer meel om te bakken. - 10 augustus Laurentius (diaken in Rome)
Wie op tijd rapen wil eten,
moet Laurentius niet vergeten.
Men moet niet later dan 10 augustus rapen zaaien voor de winter.
Voorbeelden van moestuinen:
Een pluktuin maken
Verwondering
verscholen in
schoonheid,
vormen en kleuren.
Geur
daalt af
in de ziel
en stijgt op
als een lofzang.
In de kerk staan vaak bloemen. In de protestante kerken worden die bloemen als groet van de gemeente aan iemand gegeven. Ook zieken krijgen regelmatig bloemen van de kerk. Die bloemen kunnen in de kerktuin gekweekt worden, dat is milieuvriendelijker dan bloemen kopen die in kassen zijn gekweekt met behulp van bestrijdingsmiddelen of die met het vliegtuig naar Nederland kwamen. Voor het maken van een boeket kan men ter aanvulling takken van sierstruiken gebruiken.
Een pluktuin kan ook een wijkfunctie hebben.
Winter
- Sierkwee (Chaenomelus)
- Kornoelje (gele, rode takken) (Cornus)
- Kronkelhazelaar (takken geschikt als zogenaamde paastakken)
- Schijnhazelaar (Corelopsis); bleekgele geurende bloemen vroeg in het voorjaar
- Sierkers (Prunus subhirtella)
- Toverhazelaar (Hamamelis)
- Viburnum bodnantense var.Tinus
- Wilg (Salix sp.), bandwilg, katjeswilg
- Winterjasmijn (Jasminum nudiflorum)
Gebruik in de winter droogbloemen die in de zomer zijn gezaaid.
Voorjaar
Bollen: narcis, tulp, sierui
Struiken
- Bruidsbloem (Exochorda)
- Chineesklokje (Forsythia)
- Jasmijn (Philadelphus sp.)
- Krenteboomje (Amelanchier)
- Meidoorn, wit / rood (Crataegus sp.)
- Roos (Rosa)
- Sering (Syringa)
- Sneeuwbal (Viburnum)
Vaste planten
- Iris
- Klokjesbloemen (Campanula)
- Lupine (Lupinus sp.)
- Pioenroos (Paeonia sp.)
- Voorjaarszonnebloem (Doronicum)
- Wederik (Lysimachia)
Zaaigoed
- Duizendschoon (Dianthus barbatus) tweejarig
- Muurbloem (Cheiranthus) tweejarig
Zomer
Vaste planten met goede snijbloemen, o.a.:
- Duizendblad (Achillea)
- Fijnstraal (Erigeron)
- Gipskruid (Gypsophila)
- Guldenrode (Solidago)
- Kogeldistel (Echinops)
- Kruisdistel (Eryngium)
- Liatris spicate
- Margriet (Chrysanthemum sp. in vele kleuren)
- Monnikskap (Aconitum)
- Ridderspoor (Delphinum)
- Vlambloem (Phlox)
- Zeeuwsknoopje (Astrantia)
- Zonnehoed (Rudbeckia),
- Zonnekruid
- (Helenium)
- Zonneoog (Heliopsis)
Vaste planten met mooie bladeren
- Hosta (diverse soorten), ook wel hartlelie genoemd
- Ligularia
- Pachysandra
- Schoenlappersplant (Bergenia)
Grassen
- Lampepoetsersgras (Pennisetum)
- Scherp gras (Miscanthus)
- Smele (Deschampsia)
- Trilgras (Briza)
- Vingergras (Panicum sp)
Zaaigoed
- Amaranthus
- aster
- Clarkia
- gipskruid (Gypsophila)
- juffertje in ’t groen (Nigella)
- kantbloem (Amni majus)
- kaasjeskruid (Lavatera)
- leeuwenbek
- zegekruid (Nicandra)
- ridderspoor (Delphinum)
- zonnebloem
- Zinnia.
Herfst
Bomen/struiken
- Bottelroos (Rosa)
- Gelderse roos (Viburnum sp.)
- Hersthooi (Hypericum sp.)
- Hortensia
- Kardinaalshoed (Euonymus)
- Sierappel (Malus sp.)
- Sierkwee (Chaenomelus)
- Sneeuwbes (Symphoricarpus)
Vaste planten/knollen
- Aster
- Chrysant (enkele soorten zijn als vaste plant te beschouwen)
- Dahlia
- Herfstmonnikskap (Aconitum carmichaelii)
- Herfstanemoon (Anemone hupehensis)
- Hemelsleutel (Sedum spectabile)
- Lampionplant (Physalis)
Voorbeelden van pluktuinen:
Een voedselbos maken
Groeien, bloeien,
vrucht dragen,
samen met anderen
groot en klein,
volwaardig.
Een voedselbos of, in kleiner formaat, een boomgaard of smultuin, is een verzameling van bomen, struiken en andere planten die eetbare vruchten, bladeren of bloemen dragen. In een voedselbos worden hoge bomen gecombineerd worden met lagere bomen en struiken en kruidplanten. De ondergroei wordt daarop aangepast om de biodiversiteit te vergroten. Een boomgaard of smul-tuin met bessen met bessen is eenvoudiger voor kleinere oppervlakten.
- aardbei (ondergroei)
- bottelroos (rozenbottels)
- bessen: witte aalbes met name (daar komen vogels niet direct op af)
- framboos(zomer en herfst, rood en geel)
- doornloze braam
- loganbes
- blauwe Amerikaanse bosbes
- Oost-Indische Kers
- appel
- peer
- pruim
- kersen kunnen ook, maar de vogels zullen er eerder zijn.
- Oost-Indische Kers
Voorbeelden van voedselbos, boomgaard en bessen (smultuinen):
Een kruidentuin maken
Klein
als mosterdzaad,
groeien
met verscholen
levenskracht.
Smaak
aan leven brengen.
Lijf en ziel genezen.
Kruidentuinen behoorden bij kloosters die hun opdracht om voor zieken te verzorgen serieus namen. Kruiden met geneeskracht, ‘heil’-kruiden waren voor de komst van de (chemische) geneesmiddelen, belangrijk. Kruiden zijn thans vooral smaakmakers in de keuken. Kruidenthee is een gezond alternatief voor “gewone” thee.
Bijbelse kruiden:
- Anijs (Pimpinella anisum) Matteüs 23,23
- Dille (Anethum graveolens) Matteüs 23,23
- Hysop: waarschijnlijk wordt majoraan bedoeld
- Karwij (Carum carvi) Jesaja 28,27
- Komijn (Cuminum cyminum/ Nigella sativa) Jesja 28,25-29
- Koriander (Coriandrum sativum) Exodus 16,31
- Majoraan/ Syrische hysop (Origanum syriacum), Psalm 51,9
- Mosterd (Brassica nigra) Matteüs 13,21
- Munt (Mentha sp.) Matteüs 23,23
- Safrraan-krokus (Crocus sativa) Hooglied 4,13-14
Bittere kruiden
- Alsem (Artemisia sp.) Exodus 12,8
Voorbeelden van kruidentuinen: